Grote ophef, in eerste instantie op enkele websites en vooral op sociale media, want de Tweede Kamer heeft ingestemd met een nieuwe wet van minister Edith Schippers (VVD) waardoor zorgverzekeraars zomaar in medische dossiers rond mogen neuzen. Dit zou tevens het einde van het medisch beroepsgeheim betekenen. Inmiddels hebben onder andere NOS-op-3, Volkskrant, Trouw, NRC Handelsblad en Z24 de feiten gecontroleerd en op een rijtje gezet. “Grotendeels onwaar”, schrijft NRC over de beweringen. “Zoveel verandert er eigenlijk niet”, aldus Trouw. “Niets nieuws dus”, zegt de NOS. Toch blijft de ophef op sociale media groot en de onjuiste beeldvorming hardnekkig circuleren.
Het eerste bericht lijkt van de website Privacy Barometer te komen. Boven een verder feitelijk stuk staat de titel Zorgverzekeraars krijgen inzage in medische dossiers. Deze kop gaat een eigen leven leiden. Feitelijk klopt de kop wel, maar de context ontbreekt: alleen bij een vermoeden van fraude en als het eerst vergeefs op andere manieren is geprobeerd, dan mag een medisch adviseur (met beroepsgeheim) van de verzekeraar onder strikte voorwaarde een deel van een dossier inzien. Helemaal klopt de kop trouwens niet, want ik laat hier nog even buiten beschouwing dat dit al lang de praktijk is en deze wet er juist nadere regels aan stelt. Al die nuances….
Dat is echt iets anders dan het beeld dat de titel van het artikel van de Privacy Barometer op sociale media blijkt op te roepen: medische dossiers gaan rondzwerven op kantoren van zorgverzekeraars en kunnen door iedereen ingezien worden.
De website Joop.nl doet er nog een schepje bovenop: verzekeraars kunnen risicovolle nieuwe cliënten weigeren nadat ze hun dossier bekeken hebben. Waar men dit vandaan haalt blijft een raadsel, maar dit punt wordt breed gedeeld op sociale media.
Joop.nl:
“Het wetsvoorstel van minister Schippers om zorgverzekeraars inzage te geven in medische dossiers is in de Tweede Kamer aangenomen. Het zou moeten voorkomen dat mensen fraude plegen maar geeft de verzekeraars ook de mogelijkheid om patiënten die zij als ‘risicovol’ zien te weigeren.”
Met name op Facebook komt de verontwaardiging pas echt goed los als een bericht van VICE massaal gedeeld wordt: de Tweede Kamer heeft het medisch beroepsgeheim stilletjes afgeschaft! De Correspondent borduurt hier een dag later verder op voort.
Ook andere media beginnen vanuit het ‘verzekeraar mag medisch dossier inzien’-frame te berichten. Het Algemeen Dagblad, VARA-programma Kassa en de website MedicalFacts om er een paar te noemen. Omroep Max schrijft zelfs nog vanuit dit frame als de factchecks van NOS, NRC, Trouw en Volkskrant al gepubliceerd zijn. RTL Nieuws schrijft (op haar website) in eerste instantie “Zorgverzekeraar mag straks je medisch dossier inzien”, maar dat wordt later veranderd in: “Zorgverzekeraar moet inkijken van je medisch dossier straks melden”.
Ik heb geen verstand van zorgverzekeraars, beroepsgeheim of de nieuwe wet. En over het aangenomen wetsvoorstel heb ik eigenlijk geen uitgesproken mening. Aan de ene kant snap ik een aantal legitieme (genuanceerde) zorgen, aan de andere kant lijkt dit wetsvoorstel de bestaande praktijk juist beter te reguleren. Ik heb me echter zeer gestoord aan de ophef en paniek over dit wetsvoorstel, die door een aantal mensen en organisaties zeer is aangewakkerd.
Het is prima als voor- en tegenstanders alleen hun eigen argumenten naar voren brengen. En dat die voor- en tegenstanders verschillende frames gebruiken (bijvoorbeeld ‘fraude tegengaan’ versus ‘privacy beschermen’) gebeurt ook in ieder politiek of maatschappelijk debat.
Maar als er een feitelijk onjuiste karikatuur van een wetsvoorstel wordt gemaakt, waarmee mensen onnodig bang en/of boos gemaakt worden, dan komt dat het maatschappelijk debat niet ten goede. Als andere media die karikatuur dan in eerste instantie ook nog eens klakkeloos overnemen, begin ik me erg ongemakkelijk te voelen. Het duurde bijna twee dagen voor er serieus tegengeluid kwam in de genoemde factcheckrubrieken.
Min of meer toevallig heb ik deze hype (of hoax) nu op de voet gevolgd en doorzien. Maar dit gebeurt natuurlijk veel vaker. En dan zonder dat ik en vele anderen het in de gaten hebben. Je wordt dan totaal op het verkeerde been gezet en de eerste (emotionele) indruk blijft beter hangen dan de factcheck ergens halverwege in de krant twee dagen later.
Meningsverschillen zijn prima en overdrijving en framing horen bij het debat. Ik vind het echter ieders verantwoordelijkheid daar in het belang van het maatschappelijk debat wel proportioneel mee om te gaan. En de verantwoordelijkheid van de media om zich niet voor een karretje te laten spannen.
